મુખ્યત્વે કચ્છમાં અહીં માતા આશાપુરા, કુલ દેવીની પીઠ છે. આશાપુરા માતાને ઘણા સમુદાયો દ્વારા તેમની કુળદેવી તરીકે ગણવામાં આવે છે. જેમાં મુખ્યત્વે નવાનગર, રાજકોટ, મોરવી, ગોંડલ, બારિયા રાજ્યના શાસક વંશ, ચૌહાણ અને જાડેજા રાજપૂતોનો સમાવેશ થાય છે. ગુજરાતનું આશાપુરા માતાનું મુખ્ય મંદિર કચ્છના ‘માતા નો મઢ’થી લગભગ 95 કિલોમીટર દૂર આવેલું છે, જે ભુજમાં આવેલું છે. કચ્છના ગોસર અને પોલડિયા સમાજના લોકો પણ આશાપુરા માતાને પોતાની કુળદેવી માને છે.
આશાપુરા માતાની કથા છે ઐતિહાસિક
એવું કહેવામાં આવે છે કે ચૌહાણ વંશની સ્થાપના પછી શરૂઆતથી જ શાકંભરી દેવીને કુળદેવી તરીકે પૂજવામાં આવે છે. ચૌહાણ વંશનું સામ્રાજ્ય શાકંબર એટલે કે સંભારમાં સ્થપાયું હતું, ત્યારથી ચૌહાણોએ માતા આદ્યશક્તિને શાકંબરી તરીકે સ્વીકારી શક્તિની આરાધના કરવાનું શરૂ કર્યું હતું. આ પછી, રાવ લક્ષ્મણે નાડોલમાં શાકંભરી માતાના રૂપમાં માતાની પૂજા કરવાનું શરૂ કર્યું, પરંતુ જ્યારે દેવીના આશીર્વાદના પરિણામે તેમની બધી આશાઓ પૂર્ણ થવા લાગી, ત્યારે તેમણે માતાને કહ્યું. આશાપુરાનો અર્થ એ છે કે જે આશા પૂર્ણ કરે છે અને સંબોધન કરવાનું શરૂ કરે છે. આ રીતે માતા શાકંબરી બીજા નામ આશાપુરાથી પ્રખ્યાત થઈ અને સમય જતાં ચૌહાણ વંશના લોકો આશાપુરા માતાના નામે માતા શાકમ્બરીને કુળદેવી માનવા લાગ્યા.
મંદિર સુધી કેવી રીતે પહોંચવું
આસો નવરાત્રી દરમિયાન કચ્છ માતાના મઢ માતાના દર્શન કરવા માટે લાખો શ્રદ્ધાળુઓ ઊમટી પડે છે. આ સમયે ગામના પાદરથી લઈને માતાના મંદિર સુધી દર્શનાર્થીઓની લાઈનો જોવા મળે છે. માતાજીને પ્રસાદ તરીકે ચડાવવામાં આવતા નાળિયેરના છોતરાંઓ આખાય રસ્તા પર એવી રીતે પથરાઈ જાય છે, કે એક નજરે જોતા એવું જ લાગે કે નાળિયેરના છોતરા દ્વારા જ રસ્તો બનાવવામાં આવ્યો છે. લાખો લોકો આ સમય દરમિયાન માતાજીનાં દર્શન કરીને ધન્યતા અનુભવે છે. આઠમના દિવસે તો આજે પણ કચ્છનાં રાજા અને એમનો પરિવાર અહી યજ્ઞ કરે છે. હાલ પણ એમના વંશજો આઠમના દિવસે માતાના મઢ આવીને મા ભવ્યથી ભવ્ય યજ્ઞ અને મહોત્સવનું આયોજન કરાવે છે તેમ જ માતાની આરતીમાં સામેલ રહીને જાતર પણ ચઢાવે છે.તમે કચ્છ પહોંચીને સડક માર્ગે આશાપુરા માતાના મંદિરે પણ જઈ શકો છો.