અમિતાભ બચ્ચનઃ જાણો અમિતાભ બચ્ચનના 10 અદભૂત મુસ્લિમ પાત્રો વિશે

ફિલ્મ ‘કુલી’નો ક્લાઈમેક્સ ચાલી રહ્યો છે. પડદા પર લોકો કંટાળી ગયેલા શ્વાસ સાથે જોવા મળે છે, વાર્તાનો વિલન ઝફર એક હાથમાં પિસ્તોલ અને બીજા હાથમાં સલમા સાથે મુંબઇની હાજી અલીની દરગાહમાં પ્રવેશવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યો છે. ઈકબાલ તેને રોકવાનો પ્રયત્ન કરે છે. ઝફર તેને ગોળી મારે છે. માતા દરગાહની સામે હાથ લંબાવીને પ્રાર્થના કરે છે. પવન ફૂંકાય છે. દરગાહની ચાદર ઉડીને ઇકબાલના શરીરને ભેટે છે. ઝફરને હજી પણ પિસ્તોલમાં રહેલી બાકીની ત્રણ ગોળીઓ પર ગર્વ છે. ઇકબાલનો પડકાર એ છે કે, ‘તો પછી આગળ વધો, “તો પછી ગોળી ચાલ, જો તારા હાથમાં મૃત્યુનો સામાન હોય તો ભગવાનનું નામ મારી છાતી પર છે. ચાલો જોઈએ કે આ ચાદર મને બચાવે છે કે કફન બની જાય છે અને મને કબર સુધી લઈ જાય છે..’ જ્યારે છેલ્લી ગોળી તેની છાતીમાં ઘૂસી જાય છે, ત્યારે તેના મોઢામાંથી એક અવાજ આવે છે, “લા ઇલાહ ઇલલ્લાહ, મહમ્મદુર રસૂલુલ્લાહ.. આ છે ઈકબાલ, ભારતીય સિનેમાના સૌથી કરિશ્માઈ સ્ટાર અમિતાભ બચ્ચન અને મુસ્લિમ પાત્રમાં તેમની ફિલ્મ હિંદી સિનેમાના ઈતિહાસની બ્લોકબસ્ટર ફિલ્મોમાં સામેલ છે.અમિતાભ હિન્દી ફિલ્મોમાં મુસ્લિમ પાત્રો સાથે તેમની પહેલી ફિલ્મ સાથે જોડાયેલા છે અને આ સંબંધ ફિલ્મ ‘ગુલાબો સિતાબો’ સુધી ચાલુ રહ્યો હતો. આવો જોઇએ અમિતાભના આ મુસ્લિમ પાત્રો પર…

ચરિત્ર: અનવર અલી

ફિલ્મ: સાત હિન્દુસ્તાની

અમિતાભ બચ્ચનને તેમની પહેલી ફિલ્મમાં જ જે પાત્ર મળ્યું હતું તેનું નામ અનવર અલી હતું. અનવર અલી, બિહારનો એક યુવાન, જે તેની રચનાઓથી અસંતુષ્ટ છે. દેશના જુદા જુદા રાજ્યોમાંથી વધુ પાંચ યુવાનો એક સાથે ગોવા પહોંચે છે અને મારિયાની સાથે જાય છે, જેણે ગોવાથી પોર્ટુગીઝોને હાંકી કાઢવામાં આગેવાની લીધી છે. મલયાલમ ફિલ્મોના એ જમાનાની મશહૂર કલાકાર મધુએ આ ફિલ્મમાં સુબોધ સાન્યાલનો રોલ કર્યો હતો. એક ઈન્ટરવ્યૂમાં મધુએ જણાવ્યું હતું કે, “અમિતાભ બચ્ચને ક્યારેય એવું નથી લાગવા દીધું કે ‘સાત હિન્દુસ્તાની’માં તેઓ પહેલી વાર કેમેરાનો સામનો કરી રહ્યા છે. લોકોને શરૂઆતથી જ તેનામાં એક વિચિત્ર વિશ્વાસ જોવા મળ્યો હતો. તેમનો અવાજ લોકોને ખૂબ જ પસંદ આવતો હતો અને તેને એક અવાજમાં ઢાળવા માટે તેઓ પોતાના પિતા હરિવંશરાય બચ્ચનની કવિતાઓ ખૂબ વાંચતા હતા. ‘

ચરિત્ર: મુતાલિબ

ફિલ્મ: સૌદાગર

દેશની ઓફિશિયલ એન્ટ્રી તરીકે ઓસ્કાર એવોર્ડમાં પહોંચેલી અમિતાભ બચ્ચનની હીરો તરીકેની ફિલ્મને ‘સોદાગર’ નામ આપવામાં આવ્યું હતું. આ ફિલ્મમાં પણ અમિતાભ બચ્ચને મુસ્લિમ પાત્ર કર્યું છે. આ ફિલ્મમાં તેના પાત્રનું નામ મુતાલિબ ઉર્ફે મોતી છે. અને, નૂતન તેની પત્ની માજુબી બની ગઈ છે. ફિલ્મ ‘સૌદાગર’ રાજશ્રી પિક્ચર્સે બનાવી છે અને તે વર્ષ 1973માં રિલીઝ થઈ હતી. સુધેન્દુ રોય ફિલ્મ ‘સૌદાગર’ના ડિરેક્ટર હતા અને આ ફિલ્મમાં નૂતન તેમની હીરોઇન હતી. અમિતાભ બચ્ચનની આ ફિલ્મ બોક્સ ઑફિસ પર સફળ થઇ શકી નહોતી છતાં ગોળ વેચનારના રોલમાં અમિતાભ પોતાની છાપ છોડવામાં સફળ રહ્યા હતા.

ચરિત્ર: અહમદ રઝા

ફિલ્મ: ઇમાન ધરમ

અને, આ પછી અમિતાભ બચ્ચન ડિરેક્ટર દેશ મુખર્જીની ફિલ્મ ‘ઇમાન ધરમ’માં મુસ્લિમ પાત્રમાં દેખાયા હતા. આ ફિલ્મમાં તેનું પાત્ર અહેમદ રઝાનું છે અને તેના મિત્ર મોહન સક્સેના સાથે તે કોર્ટમાં ચક્કર લગાવતો રહે છે. બંને કેસોમાં ખોટી જુબાની આપવાના નિષ્ણાત છે. સલીમ જાવેદ દ્વારા લિખિત આ ફિલ્મમાં રેખા, સંજીવ કુમાર પણ છે અને તેમાં હેલનથી લઈને પ્રેમ ચોપરા, ઓમ શિવપુરી, શ્રીરામ લાગૂ, સત્યેન કપ્પુથી લઈને મેક મોહન અને જગદીશ રાજ સુધીના સપોર્ટિંગ એક્ટર્સની ભરમાર છે. 1977માં રિલીઝ થયેલી આ ફિલ્મમાં અમિતાભ બચ્ચને અહેમદ રઝાના રોલમાં લોકોનું મનોરંજન કર્યું હતું.

ચરિત્ર: સિકંદર

ફિલ્મ: મુકદ્દર કા સિકંદર

પરંતુ, અમિતાભ બચ્ચન જે ફિલ્મથી સિનેમાના સિકંદર બન્યા, તે જ ફિલ્મ ‘મુકદ્દર કા સિકંદર’એ તેમને પહેલી વાર મુસ્લિમ પાત્રમાં સફળતા અપાવી. જો કે 1978માં રજૂ થયેલી આ ફિલ્મમાં તેનું પાત્ર એક અનાથ બાળક તરીકે શરૂ થાય છે જેને ધન્ના શેઠ સાથે કામ કરતી ફાતિમા દત્તક લે છે અને તેનું નામ સિકંદર રાખે છે. અને, સિકંદર અને ઝોહરાબાઈની લવ સ્ટોરી દરેક હિન્દી ફિલ્મ પ્રેમીને ખબર છે.આ ફિલ્મમાં રાખી, વિનોદ ખન્ના, અમજદ ખાન છે અને તેમાં રણજીત, કાદર ખાન અને ગોગા કપૂર પણ છે, પરંતુ ફિલ્મમાં સિકંદરની મોટરસાઈકલ આવતી-ગાતી હોય છે, ‘રોટે હ્યુ આયે હૈં સબ, હંસ્તા હુઆ જો જાયેગા..’ હિન્દી સિનેમાના શાનદાર પાત્રોનું ગૌરવ બની ગયું હતું.

પાત્રઃ જાન નિસાર અખ્તર ખાન

ફિલ્મ: અંધ કાનૂન

અને આ પછી ફિલ્મ સર્જકો અને દિગ્દર્શકો વચ્ચે અમિતાભને મુસ્લિમ પાત્ર તરીકે રજૂ કરવાની સ્પર્ધા જામી હતી. પરંતુ, ફિલ્મ ‘મુકદ્દર કા સિકંદર’ પછી અમિતાભને મુસ્લિમ પાત્ર તરીકે રજૂ કરવા માટે નિર્માતા એ પૂર્ણચંદ્ર રાવે સૌથી મોટો ફોન કર્યો હતો. તેમણે દિગ્દર્શક ટી રામા રાવ સાથે ૧૯૮૩ માં રિલીઝ થયેલી ફિલ્મ ‘અંધ કાનૂન’ બનાવી હતી. જો તમને આ ફિલ્મ યાદ હોય અને એ પણ યાદ હોય તો ફિલ્મમાં જાન નિસાર અખ્તર ખાનનું પાત્ર જે ફુલ કોર્ટમાં લોહી કરે છે પરંતુ કાયદો તેની સાથે કંઇ કરી શકે તેમ નથી કારણ કે તેણે ફુલ કોર્ટમાં જેની હત્યા કરી છે તેની હત્યા માટે તે આજીવન કેદની સજા ભોગવી ચૂક્યો છે.

ચરિત્ર: ઈકબાલ

ફિલ્મ: કુલી

1983માં રિલીઝ થયેલી ફિલ્મ ‘કુલી’ છે, જેના પાત્ર ઇકબાલનો મેં શરૂઆતમાં ઉલ્લેખ કર્યો હતો. આ ફિલ્મના શૂટિંગ દરમિયાન અમિતાભ મરવા માટે બચી ગયા હતા અને એક રીતે જોવા જઈએ તો જેમ દેશ-વિદેશમાં તમામ ધર્મના લોકોએ તેમના માટે પ્રાર્થના કરી હતી, તેવી જ રીતે ફિલ્મમાં ઈકબાલનું શૂટિંગ થયા બાદ લોકો મંદિરો, મસ્જિદો, ગુરુદ્વારા અને ચર્ચોમાં તેમની સુખાકારી માટે પ્રાર્થના કરતા જોવા મળે છે. ઇકબાલ ઝફરને દરગાહના ગુંબજ પર ધોઈને નીચે ફેંકી દે છે અને બૂમ પાડે છે, ‘અલ્લા હુ અકબર’. ઇકબાલ દરગાહ પોતાની માતાના ખોળામાં બેભાન થતાં પહેલાં એક મિનારા પર 786 પણ લખે છે, ઉર્દૂમાં ડાબેથી જમણે. ગોળીઓ કાઢ્યા પછી, ડોક્ટર ઓપરેશન થિયેટરની બહાર આવી રહ્યા છે અને ત્યાં નમાઝ અદા કરી રહેલા તેના માતાપિતાને કહે છે, “અભિનંદન, હવે તમારા પુત્રનો જીવ જોખમમાંથી બહાર છે .. ‘

ચરિત્ર: શહજાદા અલી

ફિલ્મ: અજુબા

‘અંધા કાનૂન’ અને ‘કુલી’ પછી અમિતાભ બચ્ચને શશી કપૂર માટે મોટા પડદે એક મુસ્લિમ પાત્ર ભજવ્યું હતું, જેની ફિલ્મો તેઓ દર્શકોમાં ઊભા રહીને જોતા હતા. અમિતાભ બચ્ચન અને શશી કપૂર વચ્ચે ખૂબ જ ગાઢ સંબંધો હતા અને શશી કપૂરે તે સમયના સોવિયત યુનિયન સાથે ઇન્ડો-સોવિયેટ ફિલ્મ ‘અજૂબા’ બનાવી ત્યારે અમિતાભ બચ્ચને તેમાં સુલતાનના રાજકુમારનો રોલ કર્યો હતો.અજુબાને બાળપણમાં મારવાના પ્રયત્નો હોય છે, પરંતુ તે મોજામાં ટકી રહે છે અને લુહારના સ્થળે તેનો ઉછેર થાય છે. આ ફિલ્મમાં અમિતાભ બચ્ચનની ફિલ્મ ‘શહેનશાહ’ જેવા બે લુક છે. શશી કપૂર દિગ્દર્શિત આ ફિલ્મ સોવિયત યુનિયનમાં ભારતમાં રજૂ થવાના એક વર્ષ પહેલાં એટલે કે 1990માં રજૂ થઇ હતી.

પાત્ર: બાદશાહ ખાન

ફિલ્મ: ખુદા ગવાહ

ભારતમાં ફિલ્મ ‘અજૂબા’ 1991માં રિલીઝ થઈ હતી અને તેના એક વર્ષ બાદ જ આ ફિલ્મ જેના ડાયલોગ આજે પણ અમિતાભ બચ્ચનના દરેક ચાહક યાદ કરે છે. આ ફિલ્મનું નામ ‘ખુદા ગવાહ’ છે અને પાત્રનું નામ બાદશાહ ખાન છે. અમિતાભ બચ્ચન-શ્રીદેવીની ફિલ્મ ‘ખુદા ગવાહ’નું શૂટિંગ અફઘાનિસ્તાનના મઝાર-એ-શરીફના વિસ્તારમાં થયું હતું. અમિતાભ બચ્ચન જ્યારે આ ફિલ્મના શૂટિંગ માટે અફઘાનિસ્તાન પહોંચ્યા ત્યારે અફઘાનિસ્તાનના રાષ્ટ્રપતિ નજીબુલ્લાહ અહમદઝાઇએ તેમને પોતાના અંગત મહેમાન તરીકે ગણ્યા હતા. અમિતાભ બચ્ચનની સુરક્ષા માટે લડાઇમાં ઉપયોગમાં લેવાતા લશ્કરી હેલિકોપ્ટર અને તેમની અંગત સુરક્ષા ટુકડી પૂરી પાડનાર નજીબુલ્લાહ 1987થી 1992 સુધી અફઘાનિસ્તાનના રાષ્ટ્રપતિ રહ્યા હતા. સપ્ટેમ્બર 1996માં તાલિબાન દ્વારા તેની હત્યા કરવામાં આવી હતી. ફિલ્મ ‘ખુદા ગવાહ’ના શૂટિંગ દરમિયાન એવા પ્રસંગો પણ આવ્યા હતા કે આખું યુનિટ માત્ર એક જ નળ પાણીથી કામ કરતું હતું અને બધા જ શૌચાલયો ખુલ્લામાં જ કરવા પડતા હતા. શૂટિંગ બાદ જ્યારે લોકો વસાહતમાં પાછા પહોંચ્યા અને ત્યાંથી હેલિપેડ કે રનવે સુધી પહોંચ્યા ત્યારે અમિતાભ બચ્ચનને ગોદીમાં કોઈક કુળના સરદાર આપવામાં આવ્યા હતા.

ચરિત્ર: ખુદાબખ્શ આઝાદ

ફિલ્મ: ઠગ્સ ઓફ હિન્દોસ્તાન

પરંતુ, મુસ્લિમ પાત્ર તરીકે અમિતાભ બચ્ચનની છેલ્લી બે ફિલ્મો દર્શકોને ખાસ પસંદ પડી નહોતી. યશરાજ ફિલ્મ્સની ફિલ્મ ‘ઠગ્સ ઓફ હિન્દોસ્તાન’ બની હતી, ત્યારે તેના હીરો આમિર ખાને પોતે બેન્ડ વગાડ્યું હતું. 2018માં રજૂ થયેલી આ ફિલ્મે એના ડાયરેક્ટર વિજય કૃષ્ણ આચાર્યે વિચાર્યું હતું એમ એણે ફિલ્મ બનાવવા દીધી નહોતી. તેમણે ફિલ્મના નિર્માણમાં એટલી દખલ કરી કે અમિતાભના પાત્ર ખુદાબખ્શ આઝાદને ફિલ્મમાં રંગ મળતો રહ્યો. અમિતાભ બચ્ચને આ ફિલ્મ માટે ખૂબ જ હેવી ડ્રેસ પહેર્યો હતો અને ફિલ્મના કેટલાક સ્ટંટ સીનમાં પણ પોતાની ચપળતા દર્શાવી હતી, પરંતુ વિસ્ફોટક ઓપનિંગ હોવા છતાં આ ફિલ્મ બોક્સ ઓફિસ પર સુપરફ્લોપ ફિલ્મ સાબિત થઇ હતી.

અક્ષર: ચુન્નાન નવાબ

ફિલ્મ: ગુલાબો સીતાબો

અને અમિતાભ બચ્ચનનો મુસ્લિમ પાત્રના વેશમાં પડદા પર છેલ્લો અવતાર ફિલ્મ ‘ગુલાબો સિતાબો’માં ચુન્નાન નવાબ હતો. વર્ષ 20220 માં શરૂ થયેલા કોરોના સંક્રમણ સમયગાળા પછી સીધી ઓટીટી પર રિલીઝ થનારી આ પહેલી હિન્દી ફિલ્મ પણ છે. અમિતાભ બચ્ચને આ ફિલ્મમાં શાનદાર કામ કર્યું હતું. કમરને વાળીને ચોક્કસ રીતે ચાલવાની તેમની મહેનત, 77 વર્ષની ઉંમરે એક વૃદ્ધ હવેલીના એક ખૂણામાં પોતાની એક્ટિંગની ચમક બતાવવાની હિંમત, તમામ ઉંમર અને સ્તરના દર્શકોને રાહત આપે છે. ફિલ્મ ‘ગુલાબો સિતાબો’ની વાર્તા તેની આસપાસ છે, પરંતુ તેને આયુષ્માન ખુરાનાની ફિલ્મ બનાવવાની પ્રક્રિયામાં શૂજિત સિરકારે ફિલ્મની અસરને શ્વાસ થંભાવી દીધી હતી.