All for One one For All
ખાપરી બાલોદનું કુકુરદેવ મંદિર:
ભારતના છત્તીસગઢમાં અલગ અલગ સંસ્કૃતિ અને માન્યતાઓ ધરાવતું એક મંદિર છે, જ્યાં કૂતરાઓની પૂજા કરવામાં આવે છે. આ મંદિરના નિર્માણની કથા પણ ખૂબ જ રસપ્રદ છે અને લોકોને તેમાં ઊંડી શ્રદ્ધા છે. અહીં આવનાર દરેક વ્યક્તિ મંદિરમાં માથું નમાવવા જરૂરથી આવે છે.
છત્તીસગઢના બાલોદ જિલ્લા મુખ્યાલયથી માત્ર 6 કિમી દૂર ખાપરી ગામમાં આ અનોખું મંદિર મંદિર આવેલું છે. આ પ્રાચીન મંદિરને કુકુરદેવ મંદિર તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. આ મંદિર કોઈ દેવતાને નહીં પરંતુ કૂતરાને પણ સમર્પિત છે.
કુકુરદેવ મંદિરમાં કૂતરા સાથે શિવલિંગની પૂજા પણ કરવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે કુકુરદેવની મુલાકાત લેવાથી, કુકુરખાંસીનો ભય નથી અને ન તો કૂતરા કરડવાનું જોખમ છે.
આ વિસ્તારમાં કોઇ રાજનેતા આવે તો તે ચોક્કસ અહીં મુલાકાત લેવા આવે છે. થોડા દિવસ પહેલા બાલોદની મુલાકાતે આવેલા છત્તીસગઢના મુખ્યમંત્રી ભૂપેશ બઘેલ પણ અહીં પહોંચ્યા હતા. આ સમય દરમિયાન કુકુરદેવ મંદિરમાં અવાજ વગરના પ્રાણીની વફાદારી સામે માથું ઝુકાવી લોકમાન્યને વંદન કરી રાજ્યની સુખ સમૃદ્ધિ અને સમૃદ્ધિની કામના કરી હતી.
આ ઐતિહાસિક અને પુરાતત્વીય મંદિરનું નિર્માણ ફની નાગવંશી શાસકોએ 14મી-15મી સદીની વચ્ચે કરાવ્યું હતું. ગર્ભગૃહમાં પાણી યુક્ત યોનીપીઠ પર શિવલિંગની સ્થાપના કરવામાં આવી છે. તેની પાસે સ્વામી ભક્ત ડોગની પ્રતિમા પણ સ્થાપિત છે. આ સ્થાન પર લોકોનો અતૂટ વિશ્વાસ છે.
કુકુર દેવ મંદિર વાસ્તવમાં એક સ્મારક છે, જે એક વફાદાર કૂતરાની યાદમાં બનાવવામાં આવ્યું હતું, બાદમાં તેણે મંદિરનું સ્વરૂપ ધારણ કર્યું અને લોક શ્રદ્ધા સાથે જોડાઈ ગયું. આ મંદિરની પાછળ એક બંજાર અને તેની સાથે જોડાયેલા પાલતુ કૂતરાની વાર્તા છે.
શું છે મંદિર નિર્માણની કથા? લોકમાન્યતાઓ અનુસાર સદીઓ પહેલા અહીં એક બંજારા અપને એક કૂતરા અને પરિવાર સાથે આવ્યો હતો. એકવાર ગામમાં દુષ્કાળ પડ્યો, ત્યારે બંજારેએ ગામના શાહુકાર પાસેથી લોન લીધી હતી, પરંતુ તે તે લોન ચૂકવી શક્યો નહીં. આવી સ્થિતિમાં, તેણે તેના વફાદાર કૂતરાને શાહુકાર પાસે ગીરવે મૂક્યો અને ચાલ્યો ગયો.
થોડા સમય બાદ શાહુકારની જગ્યા ચોરાઈ ગઈ, પરંતુ કૂતરાને લૂંટાયેલા માલની જાણ થઈ અને શાહુકારને ત્યાં લઈ ગયો. જ્યારે શાહુકારે કૂતરાએ જણાવેલી જગ્યાએ ખાડો ખોદ્યો, ત્યારે તેને તેનો બધો માલ મળી ગયો. આ વાતથી ખુશ થઈને તેણે કૂતરાના ગળામાં એક સ્લિપ લગાવી અને તેના અસલી માલિકને મોકલી આપી.
કૂતરો બંજરે પહોંચ્યો કે તરત જ તેને લાગ્યું કે તે શાહુકારથી ભાગી ગયો છે. તેથી તેણે ગુસ્સે થઈને કૂતરાને ઢોર માર માર્યો, પરંતુ જ્યારે તેણે કાપલી જોઈ, ત્યારે તેને પસ્તાવો થયો. ત્યાર બાદ તેણે એ જ જગ્યાએ કૂતરાને દાટી દીધો અને તેના પર એક સ્મારક બનાવ્યું, જે બાદમાં મંદિર બની ગયું. પાછળથી નાગવંશી શાસકો દ્વારા તેનું નવીનીકરણ કરવામાં આવ્યું હતું.
કહેવાય છે કે ખાપરી ગામના કુકુરદેવ મંદિર સામેનો રસ્તો પાર થતાં જ માલી ધોરી ગામ શરૂ થઈ જાય છે. આ ગામનું નામ માલી ધોતી બંજારાના નામ પરથી રાખવામાં આવ્યું હતું. અહીં જ વફાદાર કૂતરા પાસે એક સાચો માળી હતો અને શાહુકારનું દેવું ચૂકવી ન શકતાં તે આ ગામમાં રહેવા લાગ્યો.
નવરાત્રિમાં લોકો અહીં મનોકામના જ્યોતિકલશ ખૂબ પ્રગટાવે છે. લોકો આ જ્યોતિકલાશને વફાદારીની પકડ પણ માને છે. મહાશિવરાત્રી દરમિયાન અહીં વિશેષ પ્રાર્થના પણ કરવામાં આવે છે. સાવનમાં લોકો અહીં ભગવાન શિવની પૂજા કરવા માટે આવે છે, આ દરમિયાન ગામમાં મેળા જેવો માહોલ જોવા મળે છે.
